Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów intensyfikuje działania zmierzające do uzyskania szerszych kompetencji w postępowaniach dotyczących naruszeń zbiorowych interesów konsumentów. Do kluczowych z nich należy uprawnienie do przeszukania znane dotychczas przedsiębiorcom jedynie ze spraw dot. naruszenia zasad konkurencji.

W Dzienniku urzędowym Unii Europejskiej 27 grudnia 2017 r. opublikowano tekst ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2017/2394 z dnia 12 grudnia 2017 r.
w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów i uchylające rozporządzenie (WE) nr 2006/2004. (dalej jako: Rozporządzenie 2017/2394).  Jest to akt prawa stosowany bezpośrednio, choć poziom jego regulacji wymaga zmian przepisów krajowych. Rozporządzenie wchodzi w życie 17 stycznia 2020 roku i można przyjąć, że do tego czasu Prezes UOKIK z pewnością uzyska nowe uprawnienia w postępowaniach dotyczących naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Choć nie do końca wiadomo jaki będzie ich kształt to z pewnością sytuacja przedsiębiorców się pogoroszy.

Rozporządzenie 2017/2394 ma na celu zapewnienie sprawniejszego prowadzenia postępowań przeciwko przedsiębiorcom naruszającym prawa konsumentów. Przewiduje ono sporo regulacji dot. współpracy między organami ochrony praw konsumentów w różnych państwach członkowskich, w tym zasady wzajemnej pomocy oraz udzielania informacji i podejmowania transgranicznych działań zabezpieczających. Kluczowe jest jednak wprowadzenia minimalnych uprawnień właściwych organów, które nie korespondują obecnie z regulacjami polskich przepisów.

Zgodnie z artykułem 9 ust. 3 Rozporządzenia 2017/2394 Właściwe organy mają co najmniej m.in. następujące uprawnienia dochodzeniowe:

c) uprawnienia do przeprowadzania niezbędnych kontroli na miejscu, w tym uprawnienia do wkraczania do pomieszczeń i środków transportu oraz na tereny, z których przedsiębiorca, którego dotyczy kontrola, korzysta w celach związanych ze swoją działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub z wykonywaniem wolnego zawodu, lub zażądania tego od innych organów publicznych, w celu zbadania, zajęcia lub uzyskania informacji, danych lub dokumentów lub sporządzenia ich kopii, bez względu na nośnik; uprawnienia do zajmowania informacji, danych lub dokumentów na niezbędny okres i w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia kontroli; uprawnienia do żądania od przedstawicieli lub pracowników przedsiębiorcy, którego dotyczy kontrola, wyjaśnień w sprawie faktów, informacji, danych lub dokumentów dotyczących przedmiotu kontroli oraz rejestrowania odpowiedzi;

W związku z powyższym od początku 2020 roku również polskie regulacje powinny umożliwiać Prezesowi UOKiK dokonanie stosownego przeszukania w postępowaniach, w których zachodzi podejrzenie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Oczywiście doprecyzowania wymaga charakter i sposób realizacji tych uprawnień, jak również ewentualne uzależnienie ich wykonania od wcześniejszej decyzji Sądu, niemniej jednak zdaje się nieuniknione, że do poszerzenia kompetencji dojdzie.

Jakie ma to znaczenie dla przedsiębiorców? W mojej ocenie fundamentalne. Biorąc pod uwagę mnogość regulacji dotyczących prawa konsumenckiego często pierwszy kontakt z profesjonalnym pełnomocnikiem, specjalizującym się w tego typu zagadnieniach, ma miejsce po wszczęciu postępowania, które odbywa się pisemnie. Uprzednie dokonanie kontroli, przeszukania i zabezpieczenia określonych dokumentów lub innych danych zmusza w zasadzie do wcześniejszego pochylania się nad zagadnienia dot. ewentualnych naruszeń zbiorowych interesów konsumentów, gdyż po przeprowadzeniu przeszukania wdrożenie zmian może być już niemożliwe.

Kolejną kwestią jest  ryzyko zabezpieczenia  nieformalnej dokumentacji, która reguluje zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa nie do końca zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Należą do niej przykładowo maile, polecenia służbowe, notatki pracowników, na podstawie których również można czynić ustalenia dot. zarzucanego przedsiębiorcy naruszenia, czego przykładem są doświadczenia Prezesa UOKIK w postępowaniach antymonopolowych.

Ostatecznie należy również wskazać, że przeszukanie i związane z nim zaskoczenie nie jest bez znaczenia dla organizacji pracy w przedsiębiorstwie. Działania takie mają bowiem wpływ na pracowników, którzy nie zawsze są odpowiedni przeszkoleni i nie zawsze posiadają wiedzę jak zareagować w danej sytuacji, przy czym działania lub zaniechania pracowników obciążają w tym wypadku kontrolowanego przedsiębiorce.

Niewątpliwie zwiększenie kompetencji Prezesa UOKIK znacznie podnosi  ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej w obrocie B2B, choć w praktyce czas pokaże w jakim stopniu i z jaką intensywnością nowe uprawnienia będą wykorzystywane.

Zostaw komentarz

*