Blog 11082014

Jedna z ostatnich decyzji Prezesa UOKIK dotycząca branży sprzedaży bezpośredniej, przypomniała mi o stosunkowo rzadko stosowanym w decyzjach dotyczących naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, rygorze natychmiastowej wykonalności. Rygor ma takie znaczenie, że przedsiębiorca zobowiązany jest wykonać decyzję, mimo złożenia odwołania do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Poniżej przybliżę kilka informacji na ten temat.

Decyzja Nr RPZ 12/2014 z dnia 4 lipca 2014 r. wydana w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Lama Gold spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. w Poznaniu zawiera rygor natychmiastowej wykonalności w odniesieniu do obowiązku wręczania konsumentom wzoru oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 103 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów  Prezes Urzędu może nadać decyzji w całości lub w części rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli wymaga tego ważny interes konsumentówOmawiany przepis nie był nowelizowany, stąd wpis pozostanie aktualny również po wejściu w życie najnowszych zmian prawa antymonopolowego.

Jak wskazuje sam Prezes  UOKIK w treści ww. Decyzji:

(…) oznacza to, że nie w każdej sprawie, w której naruszony został interes konsumentów, zasadnym jest zastosowanie omawianej instytucji. Należy ją uwzględnić tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z ważnym interesem konsumentów, a więc istotnym i doniosłym. Nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności musi zatem poprzedzać dokonanie ustalenia, jaki interes konsumentów doznał w danym przypadku naruszenia oraz czy jest on na tyle ważny, by wydanej decyzji nadać rygor natychmiastowej wykonalności.

W przedmiotowej sprawie Prezes UOKIK uznał, że prawo do uzyskania informacji o odstąpieniu od umowy jest na tyle doniosłe z punktu widzenia interesu konsumenta, że konieczne jest zagwarantowanie mu natychmiastowej ochrony. Trudno nie zgodzić się z taką oceną, przy czym jest on dość niekonsekwentna, gdyż decyzji Prezesa UOKIK dotyczących nienależytego zrealizowania obowiązku informacyjnego w tym zakresie jest sporo, a rygor natychmiastowej wykonalności stosowany jest niezwykle rzadko.

Niestety, czytając uzasadnienia decyzji dotyczące rygoru natychmiastowej wykonalności (przykładowo Decyzja z dnia  20 listopada 2013 r. nr RGD. 20/2013)  trudno w praktyce ustalić jakimi przesłankami kieruje się Prezes UOKIK. Z uzasadnienia niemal każdej decyzji możemy wywieść, że interes konsumenta, który został naruszony jest ważny, doniosły i szczególny – niezależnie od braku zastosowania rygoru natychmiastowej wykonalności. Takie stwierdzenia znajdują się często w części dotyczącej kar pieniężnych. Skutkuje to w zasadzie całkowitą dowolnością w nakładaniu rygoru. Istnieją decyzje dotyczące analogicznych naruszeń, co do których jednej nadano rygor, a innej nie. W konsekwencji przedsiębiorca, nawet korzystający z profesjonalnej pomocy prawnej, nie jest w stanie ustalić jak Prezes UOKIK dokonuje wykładni pojęcia ważnego interesu konsumenta w rozumieniu art. 103 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

Nie jest to problem znaczny, z uwagi na rzadkość stosowania rygoru natychmiastowej wykonalności, przy czym jego nieobliczalny charakter może czasem zaskoczyć. Sam rygor skutkuje przecież koniecznością wykonania decyzji niezależnie od złożenia odwołania do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i tu zdaje się znajdować źródło problemu.

Obciążony Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów potrafi 2 lata rozpoznawać sprawę z odwołania. W tym czasie decyzja Prezesa UOKIK nie jest wykonywana, a problem ochrony zbiorowego interesu konsumentów robi się często historyczny. Uprawomocnienie się decyzji po latach może sprawić, że dotyczy ona praktyk już dawno zaniechanych lub zmodyfikowanych. W szczególności paradoks ten widoczny jest w decyzjach dot. sprzedaży na odległość. Specyfika handlu elektronicznego związana jest z jego dużą dynamiką, która przenosi się na działalność marketingową czy też inną działalność dotycząca rynkowych zachowań konsumentów.

Jest jeszcze jeden argument, który przesądza o tym, że rygor natychmiastowej wykonalności nie jest tak popularny. To koncyliacyjna postawa przedsiębiorców, którzy często modyfikują swoje praktyki już w toku postępowania, licząc na zmniejszenie kary pieniężnej, a nawet wydanie decyzji zobowiązującej w trybie art. 28 OKIK i odstąpienia od wymierzenia kary.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy niechęć Prezesa UOKIK do wykorzystywania instytucji rygoru natychmiastowej wykonalności jest jak najbardziej korzystna. Zainicjowanie postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów na skutek odwołania zdaje się mieć w takich okolicznościach same plusy (może poza konieczności uiszczenia opłaty sądowej). Z drugiej strony obciążenie Sadu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wydłużające się postępowania skutkować mogą w przyszlości częstszym stosowaniem tej instytucji.

Wypadałoby wówczas, by ramy zastosowania rygoru natychmiastowej wykonalności były określone, czytelne i jednolite w zakresie orzecznictwa poszczególnych Delegatur. Pożądanym rozwiązaniem mogłoby być wydanie wyjaśnień dotyczących zasad stosowania takiego rygoru, z pewnością ułatwiłyby one przedsiębiorcom ocenę ryzyka związanego z naruszeniami zbiorowych interesów konsumentów. W obecnym kształcie nakładanie rygoru natychmiastowej wykonalności zdaje się nie mieć jasnych, usystematyzowanych kryteriów i niestety zależy zbyt mocno od indywidualnej oceny przypadku.

Zostaw komentarz

*