Konsumenckie prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa jest jednym z najbardziej charakterystycznych praw, z których mogą na co dzień korzystać konsumenci. Uprawnienie to jest również od niedawna dostępne dla osób fizycznych, prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, dla których umowa zawarta w tej formie nie ma charakteru zawodowego. Wydaje się jednocześnie, że sama konstrukcja uprawnienia do odstąpienia od umowy jak i podstawowe zasady korzystania z niego pozostają znane przeważającej części konsumentów i nie budzą znaczących wątpliwości. Jednocześnie, wciąż spotkać się można z przypadkami nieoczywistymi, w których konsumenci zastanawiają się, czy przysługuje im prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży, zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość.
Jednym z takich przypadków jest tytułowy zakup kilku produktów – skądinąd, coraz częściej spotykany w ofertach handlowych sprzedawców, kuszących niższymi cenami produktów w zestawie, aniżeli produktów nabywanych osobno. W praktyce jednak należy odróżnić sprzedaż zestawu produktów od sprzedaży kilku produktów, gdyż wpływa to bezpośrednio na uprawnienia konsumenta i przysługujące mu możliwości, a także konsekwencje – przy nieprawidłowym spełnieniu obowiązków.
Kiedy dochodzi tak naprawdę do zakupu zestawu towarów?
Odpowiadając na to pytanie, zwrócić uwagę należy na to, w jaki sposób opisana została oferta takiego produktu, np. w sklepie internetowym. Znaczenie mieć będzie w tym przypadku czy w tytule – nazwie danego produktu, znajdował się dopisek, sugerujący połączenie kilku produktów w zestaw. Odpowiedź przynieść może również zapoznanie się z opisem produktu, w którym również można znaleźć informację, czy oferta dotyczy zestawu kilku towarów. Pamiętać należy, że do zakupu zestawu towarów nie dochodzi, jeśli każdy pojedynczy towar „dodawany” jest do koszyka osobno – a nie na skutek „dołożenia” do koszyka produktów, objętych łącznie jedną ofertą.
Natomiast, w przypadku zawierania umów sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa, zwrócić uwagę należy na sposób, w jaki prezentowana jest oferta nabycia konkretnych produktów – czy wykorzystywane są słowa „zestaw”, „komplet” albo „pakiet”, co powinno sugerować konsumentowi, że decydując się na zawarcie umowy sprzedaży tak opisanych produktów, w rzeczywistości nabędzie cały ich zestaw jednocześnie. Potwierdzać taki zakup powinna treść umowy lub załączników do niej, przy czym treść umowy musi odzwierciedlać przedmiot oferty nabycia towarów. Jeśli więc w trakcie pokazu oferowano nabycie „zestawu”, wówczas przedmiotem umowy również powinien być „zestaw”. Analogicznie, jeśli konsument zdecydował się na zakup kilku pojedynczych produktów, oddzielnie oferowanych, to bez jego zgody nie powinny one zostać połączone w zestaw i w ten sposób sprzedane. Jeśli jednak sprzedawca oferuje niższą cenę produktów w zestawie i konsument świadomie zgadza się na zakup zestawu towarów, za łączną niższą cenę niż suma ceny regularnych produktów, wówczas dochodzi do zakupu zestawu produktów, z opisanymi poniżej konsekwencjami.
Tym samym, jeśli z posiadanych przez konsumenta dokumentów (umowa sprzedaży, paragon, faktura, specyfikacja towaru, potwierdzenie zawarcia umowy na odległość, potwierdzenie złożenia zamówienia) nie wynika, aby nabył on zestaw towarów, to oznacza, że doszło do nabycia kilku produktów – a nie zestawu, na który składają się takie produkty.
Nabycie zestawu towarów powinno bowiem zostać wyraźnie wskazane – gdyż to zestaw, jako taki, stanowi przedmiot umowy sprzedaży i traktowany musi być jako samodzielny produkt, niezależnie ile pojedynczych przedmiotów się na niego składa.
Co to oznacza dla konsumenta w praktyce?
Ustalenie, czy doszło do nabycia zestawu towarów czy kilku pojedynczych towarów ma istotne znaczenie dla konsumenta, gdyż definiuje zakres przysługującego mu prawa do odstąpienia od umowy sprzedaży.
W przypadku bowiem nabycia kilku pojedynczych towarów na podstawie jednej umowy sprzedaży, prawo do odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w stosunku do każdego z zakupionych produktów z osobna.
Dla przykładu – jeśli konsument zakupił w sklepie internetowym dwa opakowania kawy mielonej, jedno opakowanie kawy rozpuszczalnej i cztery opakowania ziaren kawy „dodając” każdy z produktów do koszyka osobno, to nawet jeśli dzięki zakupowi kilku produktów uzyskał rabat, to przysługuje mu prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży do każdego z ww. produktów z osobna.
Zaznaczyć przy tym należy, że konsument może odstąpić od umowy sprzedaży co do każdego z produktów w zakresie dowolnej, zakupionej ilości – w podanym przykładzie konsument będzie mógł odstąpić od umowy zarówno w zakresie jednego z czterech opakowań ziaren kawy jak i wszystkich opakowań ziaren. Istotnym jest przy tym zachowanie wszystkich pozostałych formalnych obowiązków związanych z prawem do odstąpienia od umowy, w szczególności skierowania oświadczenia o odstąpieniu od umowy w ustawowym, 14-dniowym terminie od dnia otrzymania nabytych produktów.
Jeśli jednak przedmiotem zakupu był zestaw produktów (np. zestaw, na który składały się cztery różne opakowania ziaren kawy, oferowane jako „zestaw kaw świeżo palonych 4 x 1 kg”), wówczas prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży przysługuje wyłącznie w zakresie całego zestawu – rozumianego jako jeden produkt. W takiej sytuacji brak jest możliwości odstąpienia przez konsumenta od zakupu tylko jednego lub kilku (nie wszystkich) produktów, składających się na zestaw. Odstąpienie od umowy sprzedaży powodować będzie odstąpienie od zakupu całego zestawu produktów.
Zwrot towarów i wstrzymanie zwrotu ceny sprzedaży.
Powoduje to również określone konsekwencje i obowiązki dla konsumenta – zgodnie z ustawą o prawach konsumenta, konsument obowiązany jest do dokonania zwrotu zakupionych towarów, od zakupu których odstąpił, co powinno nastąpić w terminie 14 dni od dnia odstąpienia od umowy. Jeśli więc konsument odstąpił od umowy sprzedaży zestawu produktów, to obowiązany jest zwrócić wszystkie elementy, wchodzące w jego skład czyli cały zestaw. Zwrot wyłącznie niektórych z elementów zestawu potraktowany może zostać przez sprzedawcę jako niedokonanie zwrotu towaru i uprawniać go będzie do wstrzymania się ze zwrotem ceny sprzedaży konsumentowi.
Zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy o prawach konsumenta:
Jeżeli przedsiębiorca nie zaproponował, że sam odbierze towar od konsumenta, może wstrzymać się ze zwrotem płatności otrzymanych od konsumenta do chwili otrzymania towaru z powrotem lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jego odesłania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi wcześniej.
Każdorazowo należy więc zwracać uwagę na to, czy odstępując od umowy sprzedaży zestawu towarów, w przesyłce zwrotnej do sprzedawcy znalazły się wszystkie towary, składające się na zestaw – w przeciwnym wypadku, może dojść do opóźnienia w zwrocie ceny sprzedaży, do czasu dosłania sprzedawcy brakujących elementów zestawu.
