Możliwość odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa w terminie 14 dni bez podania przyczyny jest nam wszystkim bardzo dobrze znana. Taką samą popularnością nie cieszy się jednak możliwość odstąpienia od zawartej z przedsiębiorcą umowy sprzedaży w innych przypadkach, a stanowi jedno z podstawowych praw przysługujących konsumentowi. Kiedy więc konsument może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny?
Po pierwsze, zakupiony towar musi być niezgodny z umową. Niezgodność towaru z umową oznacza, że towar nie spełnia przesłanek przewidzianych dla towaru zgodnego z umową (szerzej o pojęciu zgodności towaru z umową, zob. Kiedy towar jest zgodny umową?).
Dalsze wymogi zależą od sytuacji, w której znalazł się konsument, zazwyczaj uwarunkowanej działaniami przedsiębiorcy. Przepis art. 43e ust. 1 ustawy o prawach konsumenta przewiduje pięć takich przypadków.
Po pierwsze, gdy przedsiębiorca odmówi doprowadzenia towaru do zgodności z umową zgodnie z art. 43d ust. 2 ustawy o prawach konsumenta. Do sytuacji tej dochodzi, gdy konsument zażąda naprawy lub wymiany towaru, a przedsiębiorca oceni zarówno naprawę, jak i wymianę towaru jako niemożliwe lub wymagające od niego nadmiernych kosztów. Wówczas odmawia on doprowadzenia towaru do zgodności z umową, a konsument zyskuje prawo do odstąpienia od umowy.
Druga sytuacja ma miejsce, gdy przedsiębiorca nie doprowadził towaru do zgodności z umową zgodnie z art. 43d ust. 4-6 ustawy o prawach konsumenta które wskazują następujące obowiązki:
4. Przedsiębiorca dokonuje naprawy lub wymiany w rozsądnym czasie od chwili, w której przedsiębiorca został poinformowany przez konsumenta o braku zgodności z umową, i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta, uwzględniając specyfikę towaru oraz cel, w jakim konsument go nabył. Koszty naprawy lub wymiany, w tym w szczególności koszty opłat pocztowych, przewozu, robocizny i materiałów, ponosi przedsiębiorca.
5. Konsument udostępnia przedsiębiorcy towar podlegający naprawie lub wymianie. Przedsiębiorca odbiera od konsumenta towar na swój koszt.
6. Jeżeli towar został zamontowany przed ujawnieniem się braku zgodności towaru z umową, przedsiębiorca demontuje towar oraz montuje go ponownie po dokonaniu naprawy lub wymiany albo zleca wykonanie tych czynności na swój koszt.
Niedopełnienie tych obowiązków wraz z niedoprowadzeniem towaru do zgodności z umową aktualizuje prawo konsumenta do odstąpienia od umowy.
Przypadek trzeci przewiduje nieudolność przedsiębiorcy w doprowadzeniu towaru do zgodności z umową. Gdy brak zgodności towaru z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową, konsument zyskuje prawo do odstąpienia od umowy. Należy przyjąć, że punkt ten znajdzie zastosowanie również, gdy taki sam brak zgodności ujawni się ponownie, po doprowadzeniu towaru do zgodności z umową, ponieważ w obu przypadkach mamy do czynienia z takim samym efektem.
Czwarta sytuacja uwarunkowana jest złym stanem towaru. Przyjmuje się więc, że brak zgodności towaru z umową może być na tyle istotny, że będzie uzasadniał obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy bez uprzedniego skorzystania ze środków ochrony określonych w art. 43d ustawy o prawach konsumenta, czyli żądania wymiany lub naprawy towaru. Wtedy konsumentowi od razu przysługuje prawo do odstąpienia od umowy i nie ma obowiązku występowania z takimi żądaniami, ani oczekiwania na jakiekolwiek działania ze strony przedsiębiorcy.
Ostatni przypadek ma miejsce, gdy z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta. Oznacza to więc, że nie jest wymagane oficjalne oświadczenie przedsiębiorcy, ale wystarczy, że można to wywnioskować z okoliczności, w tym zachowania przedsiębiorcy (np. unikania kontaktu, zbywania konsumenta, odraczania terminu spełnienia świadczenia). Należy jednak pamiętać, że musi to wyraźnie wynikać, dlatego też powinny wystąpić okoliczności pozwalające na obiektywne ustalenie tego stanu.
Warto więc pamiętać o uprawnieniach przysługujących nam , gdy mamy do czynienia z towarem niezgodnym z umową. Należy również mieć na uwadze to, że w takiej sytuacji nasze interesy mogą pozostawać w sprzeczności z interesami przedsiębiorcy, dlatego nie powinniśmy w całości polegać na jego propozycjach.
